Sau gần 10 năm thực hiện Nghị định số 05/2011/NĐ - CP của Chính phủ, đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, tạo điều kiện thuận lợi để phát huy nội lực của các dân tộc, phát triển kinh tế - xã hội (KT - XH), bảo tồn văn hóa truyền thống, bảo đảm quốc phòng - an ninh, làm thay đổi căn bản diện mạo vùng DTTS và miền núi.

Nghị định 05/2011/NĐ-CP là văn bản pháp quy cao nhất, quan trọng nhất được Chính phủ ban hành từ trước tới nay về công tác dân tộc, với 13 nhóm chính sách và công tác quản lý Nhà nước về dân tộc. Nghị định ra đời đã tạo khuôn khổ pháp luật để thống nhất nhận thức và hành động trong công tác dân tộc. 

Trên cơ sở đó, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược công tác dân tộc đến năm 2020 và ban hành Chương trình hành động để thực hiện; ban hành Chỉ thị số 28/CT-TTg ngày 10/9/2014 về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về công tác dân tộc, phê duyệt nhiều đề án, chương trình, chính sách dân tộc.

Theo đó, đã có nhiều chương trình chính sách đầu tư về vùng DTTS và miền núi được ban hành như: Nghị quyết số 80/NQ-CP ngày 19/5/2011 của Chính phủ về định hướng giảm nghèo bền vững thời kỳ từ năm 2011 đến năm 2020; Quyết định số 551/QĐ-TTg ngày 4/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu, các thôn, bản đặc biệt khó khăn; Quyết định số 30/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2012 - 2015, làm cơ sở để thực hiện chính sách dân tộc... 

Qua đó, cả hệ thống chính trị đã ưu tiên nguồn lực, đầu tư phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo ở vùng DTTS và miền núi, nhất là địa bàn có điều kiện KT - XH đặc biệt khó khăn… Các chính sách đầu tư, hỗ trợ đã mang lại hiệu quả thiết thực; cơ sở hạ tầng từng bước được tăng cường, hoàn thiện, đặc biệt là các công trình như: đường giao thông nông thôn, cầu dân sinh, điện, thủy lợi, trạm y tế, nhà văn hóa, trường học... ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển KT - XH ở vùng DTTS và miền núi.

Theo thống kê của Ủy ban Dân tộc, ở vùng DTTS và miền núi hiện nay, 100% đường giao thông từ tỉnh đến trung tâm huyện lỵ được rải nhựa hoặc bê tông hóa; 100% xã, 97,2% thôn có điện lưới quốc gia, tỷ lệ hộ DTTS được sử dụng điện đạt 96,7%; 100% xã có trường tiểu học, trung học cơ sở; 99,7% xã có trường mầm non, mẫu giáo; 99,5% xã có trạm y tế… tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS và miền núi giảm 2-3%/năm, dần thu hẹp một bước địa bàn KT - XH đặc biệt khó khăn.

Đặc biệt, bám sát Nghị định 05, trong giai đoạn 2016 - 2020, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu cho Chính phủ xây dựng Ðề án tổng thể đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn giai đoạn 2021 - 2030 trình Quốc hội khóa XIV tại kỳ họp thứ 8. Từ đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2019/QH14 phê duyệt Ðề án, là khung pháp lý cho công tác dân tộc, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Nhờ các chính sách của Đảng, Nhà nước, đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các DTTS ngày càng được nâng cao (Ảnh internet)

Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV đã ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 phê duyệt chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021- 2030. Ðây là lần đầu tiên lĩnh vực công tác dân tộc có một Chương trình mục tiêu quốc gia, là giải pháp quan trọng mang tính đột phá nhằm tập trung nguồn lực phát triển toàn diện vùng DTTS và miền núi.

Mục tiêu của Chương trình đặt ra nhằm thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập của vùng đồng bào DTTS&MN so với bình quân chung của cả nước; đến năm 2025 giảm 50% số xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn; đến năm 2030 cơ bản không còn xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn. Sự kiện này là mốc son đỏ trong lịch sử công tác dân tộc, được cán bộ, đảng viên và đồng bào DTTS đón nhận như một luồng sinh khí mới, kỳ vọng sẽ tạo nên bước ngoặt đột phá trong công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước...

Có thể nói, sau gần 10 năm thực hiện Nghị định số 05/2011/NĐ-CP của Chính phủ, các chương trình, đề án, dự án chính sách dân tộc đã được triển khai thực hiện toàn diện, đồng bộ, hiệu quả. Tạo điều kiện thuận lợi để phát triển KT - XH, đảm bảo quốc phòng - an ninh; cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư; tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể; đời sống vật chất và tinh thần của người dân vùng DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn được nâng lên, diện mạo vùng DTTS&MN đã thay đổi căn bản, từng bước thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền trên cả nước.