Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân là vấn đề chiến lược trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiệm vụ phát triển sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, xây dựng nông thôn mới, cải thiện đời sống người nông dân về cả vật chất và tinh thần luôn là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm thường xuyên của Đảng, Nhà nước và của cả hệ thống chính trị, đây là sự nghiệp của toàn thể nhân dân. Với tinh thần như vậy, Đảng ta đã có rất nhiều Nghị quyết về vấn đề này, trong đó có Nghị quyết của Trung ương về tam nông, đây là lần đầu tiên Trung ương có Nghị quyết chuyên đề về vấn đề này.

Quán triệt Nghị quyết Trung ương, Chính phủ đã xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Trong đó, đề ra 19 tiêu chí về: Phát triển sản xuất nông nghiệp; phát triển kinh tế nông thôn; xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội ở địa bàn nông thôn; văn hóa-xã hội, y tế, giáo dục, việc làm, giảm nghèo, môi trường; đời sống, thu nhập của người nông dân; bảo đảm an ninh, quốc phòng, trật tự xã hội ở địa bàn nông thôn; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn nông thôn; xây dựng đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh…

“Những tiêu chí này hết sức đồng bộ nên có ý nghĩa rất quan trọng, nói theo cách nào đó, thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới chính là nội dung cụ thể trong tái cơ cấu kinh tế trên địa bàn nông thôn, tái cơ cấu nông nghiệp, đây chính là nội dung cụ thể của tái cơ cấu; hay có thể nói Chương trình xây dựng nông thôn mới cũng chính là nội dung cụ thể của tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn; việc xây dựng nông thôn mới với các chỉ tiêu tổng hợp cũng chính là thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, cải thiện đời sống nhân dân, phát triển bền vững trên địa bàn nông thôn ”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu.

Theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, trong 4 năm qua, chúng ta đã đưa ra hệ thống cơ chế, chính sách khá đồng bộ; các tiêu chí về nông thôn mới được tiếp tục hoàn thiện, từ đó đi vào cuộc sống, được nhân dân đồng tình, hệ thống chính trị, các tổ chức đoàn thể xem đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên; nhân dân nhận thức đây là phong trào của chính người dân, mang lại lợi ích thiết thực, sát sườn cho chính mình không chỉ trước mắt mà còn là lâu dài và trở thành phong trào sâu rộng với nhiều mô hình tốt, cách làm tốt.

Những kết quả cụ thể của Chương trình xây dựng nông thôn mới nổi bật là nhận thức về tam nông của các cấp ủy đảng, chính quyền, của người dân được nâng lên rõ rệt; sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông thôn những năm qua có những bước phát triển tích cực, thu nhập của người dân nông thôn năm 2014 so với năm 2010 tăng khoảng 2 lần; hộ nghèo giảm bình quân 2%/năm; hạ tầng kinh tế-xã hội nông thôn được đầu tư; chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nông thôn theo hướng tích cực, kinh tế nông thôn có cả công nghiệp, dịch vụ ngay trên địa bàn nông thôn;…

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đạt được, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế của Chương trình xây dựng nông thôn mới cần phải tập trung khắc phục như: Sự quan tâm thực hiện Chương trình có nơi, có lúc thiếu sâu sát, thiếu thường xuyên và chặt chẽ, có nơi trách nhiệm chưa cao; nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng được yêu cầu. Không những thế có nơi, có địa phương sử dụng còn kém hiệu quả, để thất thoát. Có nơi còn ỉ lại vào nguồn lực của Trung ương, chưa chủ động huy động các nguồn lực xã hội; kết quả đạt được trong xây dựng nông thôn mới còn chưa đồng đều, còn khoảng cách quá lớn, quá lệch giữa các địa phương và vùng miền; một số cơ chế, chính sách đã ban hành nhưng đi vào cuộc sống còn hạn chế, còn chậm;…

Chỉ đạo nhiệm vụ cụ thể trong thời gian tới, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, phải phấn đấu để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu đề ra, trước mắt là các mục tiêu của năm 2015, nhất là mục tiêu phấn đấu có 20% số xã đạt chuẩn; đảm bảo mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 3 xã đạt chuẩn trở lên.

Với tinh thần chung như vậy, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, nhiệm vụ của năm 2015 cũng như 5 năm tới các cấp ủy đảng, chính quyền phải tiếp tục quán triệt, nhận thức sâu sắc Nghị quyết của Trung ương về nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Phải coi việc triển khai thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên; phải có chương trình, kế hoạch, lộ trình hành động cụ thể, có kiểm tra, đôn đốc, có sơ kết, có uốn nắn, rút kinh nghiệm; kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, nhân rộng các mô hình hay, điển hình tốt trong xây dựng nông thôn mới; cán bộ nào thực hiện thiếu trách nhiệm phải thay thế ngay. Cùng với đó, phải xây dựng kế hoạch về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 gắn với Đại hội Đảng các cấp.

Thứ hai, Thủ tướng đề nghị Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các Bộ, ngành hữu quan rà soát, bổ sung các chính sách phù hợp hơn, hiệu lực, hiệu quả hơn.

Trước tiên là chính sách ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. “Cái này mang tính quyết định, muốn nói tái cơ cấu, nâng cao sức cạnh tranh, nâng cao thu nhập nhưng nếu không đưa khoa học công nghệ vào thì chịu thua”, Thủ tướng nói.

Bên cạnh đó, phải đảm bảo tính đủ mạnh của chính sách khuyến khích doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp và đầu tư sản xuất công nghiệp, dịch vụ trên địa bàn nông thôn. “Khuyến khích làm sao về đất đai, thuế khóa, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào địa bàn nông thôn để nâng cao đời sống, thu nhập cho người dân nông thôn, qua đó cũng góp phần tái cơ cấu lao động ngay trên địa bàn nông thôn, giúp lao động nông thôn ly nông nhưng không ly hương”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Đồng thời, phải có chính sách liên kết hợp tác đa dạng giữa người nông dân và doanh nghiệp đầu vào, doanh nghiệp đầu ra; chính sách dạy nghề để chuyển dịch lao động theo hai hướng, một hướng là làm nông nghiệp tốt hơn, hiệu quả hơn và hướng thứ 2 là làm công nghiệp và dịch vụ; chính sách tín dụng, phải hướng mạnh vào tăng thêm hỗ trợ cho vay qua Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đối với hộ nghèo và hộ cận nghèo, đồng thời Ngân hàng Nhà nước phải chỉ đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ lực, tăng cường, hỗ trợ hiệu quả cho các hộ vay phát triển sản xuất; cách chính sách đặc thù thúc đẩy sự phát triển của các vùng khó khăn ở miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Thứ ba, Thủ tướng đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới phối hợp với các Bộ, ngành chức năng tính toán để tăng thêm nguồn lực đầu tư cho Chương trình, đồng thời đề nghị các địa phương cũng phải chủ động trong tính toán ngân sách địa phương, trong huy động các nguồn lực xã hội cho xây dựng nông thôn mới cũng như thực hiện hiệu quả việc lồng ghép Chương trình xây dựng nông thôn mới với các chương trình phát triển kinh tế-xã hội khác.

Thứ tư, tiếp tục rà soát, bổ sung các tiêu chí về nông thôn mới; phải xác định rõ được nhóm tiêu chí “cứng”, nhóm tiêu chí cơ bản,… tinh thần chung là không chạy đua theo thành tích, hình thức mà hạ thấp tiêu chí. Đối với những xã, huyện đã đạt 19 tiêu chí không có nghĩa là dừng lại, là đã thỏa mãn mà phải tiếp tục phấn đấu, tiếp tục vươn lên bởi mục tiêu không phải để đạt thành tích mà là sự nghiệp chung, là sự phát triển bền vững nông thôn, là tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa chung của đất nước. Với tinh thần như vậy, Thủ tướng yêu cầu Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới tiếp tục bàn thêm, đưa ra những tiêu chí cụ thể để áp dụng cho những xã đã đạt 19 tiêu chí nông thôn mới.

Cuối cùng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng một lần nữa nhấn mạnh các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị, đoàn thể phải xem Chương trình xây dựng nông thôn mới là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên, từ đó phát động, vận động nhân dân thực hiện, đưa phong trào ngày hiệu quả hơn, thực sự là phong trào của nhân dân, của quần chúng, qua đó đem lại lợi ích thiết thực, sát sườn cho chính người dân. Đồng thời hết sức lưu ý đến việc nhân rộng mô hình hay, kinh nghiệm tốt trong xây dựng nông thôn mới cũng như kịp thời khen thưởng các điển hình tiên tiến.