Bộ luật hình sự (sửa đổi) gồm 26 chương, 426 điều quy định về tội phạm và hình phạt.

Đáng chú ý, Bộ luật hình sự (sửa đổi) lần này bổ sung trách nhiệm hình sự pháp nhân. Theo đó, quy định rõ: Chỉ pháp nhân thương mại nào phạm một tội đã được quy định tại Điều 76 của Bộ luật này mới phải chịu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, tại Điều 76 Bộ luật hình sự quy định 31 tội danh mà pháp nhân bị xử lý hình sự thuộc Chương các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế (Chương XVIII) và Chương các tội phạm về môi trường (Chương XIX).

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật hình sự (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho biết: Về trách nhiệm hình sự của pháp nhân và phạm vi trách nhiệm hình sự của pháp nhân, nhiều ý kiến tán thành việc bổ sung quy định trách nhiệm hình sự (TNHS) của pháp nhân vào Bộ luật hình sự và quy định phạm vi TNHS của pháp nhân như dự thảo; một số ý kiến đề nghị mở rộng hơn nữa phạm vi TNHS của pháp nhân; có ý kiến đề nghị chỉ giới hạn phạm vi TNHS của pháp nhân đối với các tội danh thuộc nhóm tội phạm về kinh tế, môi trường. Có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định này vì áp dụng hình phạt sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhận thấy: Quy định TNHS của pháp nhân là nội dung mới trong lần sửa đổi này. Đây là vấn đề đã được Chính phủ nghiên cứu cả về lý luận và thực tiễn. Việc bổ sung quy định này vào Bộ luật hình sự là cấn thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, nhất là đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật về kinh tế và môi trường của pháp nhân và để bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật. Kết quả lấy ý kiến nhân dân và lấy ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) bằng phiếu cho thấy, đa số đều tán thành việc bổ sung quy định TNHS và phạm vi chịu TNHS của pháp nhân như dự thảo Bộ luật hình sự. Vì vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội bổ sung vào dự thảo Bộ luật hình sự quy định về TNHS của pháp nhân.

Không thi hành án tử hình với người từ 75 tuổi trở lên và đã nộp lại ít nhất ¾ tài sản tham nhũng

Về quy định không áp dụng hình phạt tử hình và không thi hành án tử hình (Điều 40), nhiều ý kiến tán thành quy định tại khoản 3 Điều 40 Dự thảo; có ý kiến đề nghị vẫn áp dụng hình phạt tử hình với người từ đủ 75 tuổi trở lên nếu phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia, giết người, tội phạm về ma túy.

UBTVQH nhận thấy, việc quy định không áp dụng hình phạt tử hình đối với người từ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử và không thi hành án tử hình đối với người từ 75 tuổi trở lên thể hiện tính nhân đạo, chính sách khoan hồng của Nhà nước ta. Vì vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như Dự thảo (khoản 2 và khoản 3 Điều 40).

Một số ý kiến đề nghị bỏ điểm c khoản 3 Điều 40 Dự thảo; có ý kiến đề nghị xác định cụ thể tình tiết “chủ động khắc phục cơ bản hậu quả của tội phạm do mình gây ra…" tại điểm c khoản này.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý điểm c khoản 3 Điều 40 theo hướng, không thi hành án tử hình đối với người bị kết án nếu “Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ¾ tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”. Đoàn thư ký kỳ họp cũng đã gửi phiếu xin ý kiến ĐBQH, kết quả cho thấy, đa số ĐBQH tán thành quy định này. Vì vậy, đề nghị Quốc hội cho giữ quy định tại điểm c khoản 3 Điều 40 dự thảo Bộ luật hình sự (sửa đổi)…/.